Электронлă вулавăш

Турра шĕкĕр, тархасламалла пулмарĕ. Тăна кĕнĕ Иришка сиксе тăчĕ те, питне аллисемпе хупласа, пӳлĕмрен ухă йĕппи пек тухса вăркăнчĕ. Натюк та, кăшт лăпланнă пек пулнăскер, пукан çинчен тăчĕ те, мана калама çук курайман куçĕсемпе çунтарса илчĕ:

— Ирсĕр чун! Тек нихçан та ман куç умне ан курăн! — терĕ çеç. Унтан вăрт! пăрăнчĕ те алăк патнелле утрĕ. Юлташсем те пĕрин хыççăн тепри тухса кайрĕç. Пĕчченех ларса юлтăм…

Яким Якимч ывăннă лаша пек сывласа ячĕ.

— Çирĕп кăмăллă хĕрарăм пулнă вăл, — терĕ çамрăк пассажир, йăл-йăл кулса илсе. — Тепри пулсан, макăрсах вилмелле…

— Асту, хальхи хĕрарăмсем питех макăраççĕ пуль! — ал сулчĕ Яким Якимч. — Хăйсем макăриччен, сана хăвна пит лайăх макăртма пултараççĕ вĕсем. Еплерех макăртаççĕ тата!

— Сана та макăрткаламан пулĕ те?

— Мĕнле калас… Шар кăтарткаланă çав! Вĕренсе тухнă хыççăн эпĕ тĕрлĕ çĕрте ĕçлерĕм — Тухăçра та, Анăçра та, Çурçĕрте те, Кăнтăрта та… Пĕр енчен, тĕнче курас килнипе тепĕр енчен — манăн çемье телейĕ пулманнипе. Виçĕ хут авланса та тулкки пулмарĕ-çке! Виçĕ хут хваттерсĕр-пурлăхсăр тăрса юлтăм. Телейлĕ пулатăпах, тесе авланатăп та, пĕр-ик çултан — пшик! Суя телей кăна манăн. Тĕтĕм. Тĕтре! Е хам пăрахса каятăп вара, е мана хама хӳтерсе кăларса яраççĕ.

— Мĕнле вара… ун пекех? Кам айăпĕпе пулса пычĕ вăл?

— Тĕрĕссипе калама та пĕлмелле мар. Пĕтĕмĕшпе илсен, хĕрарăмсем айăплă. Пĕриншĕн, малтанхишĕн, растрата пулчĕ. Пит капăр тумланма юрататчĕ вăл… Каракультен çĕленĕ пĕр мантона ун чухнехи укçапа вунă пин парса илтĕмĕр! Ну, ылтăн сехетсем, браслетсем, пан бархат платьесем… Шалу укçипех туянаймастăн вĕсене, апла-капла майлаштарма тивет. Шур çурта кирпĕч шутлама каймалла пулчĕ вара — пилĕк çуллăх. Чăн та, пĕтĕм срокнех лармарăм эпĕ, икĕ çул çурăран тухрăм, анчах эп тухиччен манăн хаклăран та хаклă арăм манпа суд урлах уйрăлнă та урăххине илсе пынă, ман хваттере те, пурлăха та ярса илнĕ. Çап-çара та яп-яка тăрса юлтăм… Тепĕр арăмне — ку ĕнтĕ урăх хулара пулчĕ — командировкăран юри маларахран таврăнтăм та ют арçынпа хам вырăн çинчех тытрăм. Ман çумра запаслăх хваттер уççи пурччĕ… Уссурийскри тигр пек ыткăнтăм çаксем çинелле. Анчах ман арăмăн еркĕнĕ, хамран виçĕ хут тĕреклĕскер, вырăн çинчен тăрса мана пĕррех хăлха чикки парса йăвантарса ячĕ те тухса тарчĕ, эпĕ, хамăн пуç çаврăнма чарăнсан, арăм тенине унтан-кунтан кăвакарткаланă курăнать. Тепĕр куннех суда пачĕ мана. Эп хама каçарма ыйтрăм, тархасларăм, — хăлхана та чикмест. Унтан хĕрхеннĕ пек пулчĕ: пĕтĕм пурлăхна хăварса, çири кĕпе йĕмпе тухса кай, вара каçаратăп, унсăрăн — хуптаратăп, тет… Мĕн тăвас-ха манăн? Тĕрмере пĕрре ларса курнă та, тек вăл курорта таврăнас килмест. Ирĕксĕрех килĕшме тиврĕ. Типшар мар-и ку?

— Виççĕмĕшĕпе мĕнле пулчĕ тата? — ыйтрĕ çамрăк пассажир.

— Виççĕмĕшĕ те чике тăршшех лартрĕ мана, çĕр çăтманскер! — тимĕр шăлĕсене качăртаттарса илчĕ Яким Якимч. — Пĕр магазинтах ĕçлеттĕмĕр эпир унпа, эп — директор, вăл кондитерски уйрăм заведующийĕччĕ. Растратăшăн ларса тухнă çынсене магазин директорĕсем тусах каймаççĕ — саккун хушмасть, анчах ыр çынсем пур-ха тĕнчере, пулăшрĕç. Пит лайăх çын пек туйăнчĕ мана çав хĕрарăм, ыттисем пек йăх-ях мар. Пĕррехинче, никам сисиччен, каçхи апат çиме ресторана чĕнтĕм — пымарĕ. Ӳсĕрсемпе пĕрле ларма юратмастăп, тет. Кинона пыма çеç килĕшрĕ. Унтан — театра. Буфетра коньяк илтĕм — ĕçмерĕ. Пит сăпай-çке ку! Хăйĕн çинчен тĕплĕнрех пĕлтĕм: упăшкинчен лешĕ алкаш пулнă пирки уйрăлтăм, терĕ.

— Мĕн вăл «алкаш» тени? — Яким Якимча пӳлсех ыйтрĕ çамрăк пассажир. — Ют çĕршыв сăмахĕ-и?

— Çавна та пĕлместĕн-и? — тĕлĕнчĕ кукша пуç.

— Пуçласа илтетĕп…

— Алкоголик тенине пĕлтерет вăл! Çав хĕрарăмăн упăшки пьянчук пулнă эппин. Çавăнпа пăрахнă имĕш вăл ăна. Ача таврашĕ пулман-и, тесе ыйтсан, пуçне пăркаласа илчĕ: кашни кун ĕçекен çынпа çыхланса наследственнăй алкоголиксем çуратма ухмахах мар-ха эпĕ, терĕ. Ĕнентĕм. Пĕрлешрĕмĕр. Хваттер лайăхчĕ манăн. Хитре пурăнтăмăр пĕр çул. Тинех хамăн телее тупрăм, тесе шутлатăп. Анчах та каллех ăнмарĕ манăн! Пĕвер ыратнипе пĕр уйăхлăха курорта кайрăм та, эп таврăннă çĕре… апайтурух! Ман хваттер туп-тулли халăх! Чикан пасарĕ пек. Эп çук чух манăн ытарайми арăм таçтан мурĕнчен хăйĕн амăшне, аппăшне тата… икĕ арçын ача илсе пынă — пĕри çиччĕре, тепри пиплĕкре. Хăнана çеç пынă пулсан юратчĕ-ха, тӳскелеме пулатчĕ пĕр хушă. Пуçĕпех, пурăнмаллах илсе пынă çавсене, пурне те ман хваттере прописать туса хунă! Пĕтĕм çӳç-пуç вирелле тăрса кайрĕ…

— Çӳçӳ çук-çке санăн, Яким Якимч? — кулса илчĕ çамрăкки.

— Ун чух пурччĕ пĕртак, — хирĕçлерĕ шакла пуç. — Кайран тăкăнса пĕтрĕ вăл, çав виççĕмĕш арăма пула! Малтан леш арçын ачасем — унăн аппăшĕн ачисем тесе улталарĕç мана, анчах пурăна-киле пĕтĕмпех паллă пулчĕ: ман арăмăн ачисем иккен вĕсем! Улталанă вăл мана, ача таврашĕ çук тесе суйнă! Ах, тарăхрăм вара, ниçта кайса кĕрейместĕп. Эппин, манăн çав темле алкоголик ачисене тăрантарса усрамалла?! Çитменнине, ачисем чисти арçури чĕпписем пек, кашни кун мĕнле те пулин сăтăр тăваççĕ, ăна çĕмĕреççĕ те куна ватаççĕ. Эп вĕсене ятлама та, чĕн пиçиххипе кăштах тăн кĕртме те пултараймастăп — пурте пĕр харăсах, единым фронтом тенĕ пек, ман çине сиксе ӳкеççĕ: арăм та, амăшĕ те, аппăшĕ те. Виç енчен виç пулеметпа пенĕ пек тытăнаççĕ çунтарма, тӳсме çук! «Пирĕнпе пурăнни килĕшмест пулсан, тух та вĕç кунтан, сана никам та вăйпа тытса тĕмасть!» — тесе тапратрĕç. Хамăн хваттертен хамах хăвалаççĕ!

Яким Якимч, пăлханса, тепĕр пирус хыпса тивертрĕ.

— Тӳсеймерĕм вара, — терĕ унтан, — пĕррехинче, шалу илнĕ хыççăн, ĕçерех пытăм та киле, хам тытăнтăм çаксене хӳтерме — тухса вăркăнăр халех пурте! Чăн малтан хунямине кăларса ывăтрăм, унтан арăмăн аппăшне пусма çинчен чикелентерсе антартăм, анчах арăм тенине ним тума та ĕлкĕреймерĕм — икĕ милиционер пырса та çитрĕç, хуняма чĕнсе пынă вĕсене… Эх, элеклеме тытăнчĕ вара хĕрарăмсен команди! Эп чарусăр пьянчук иккен, бандит, кашни кун хĕнетĕп вĕсене, кĕçĕр пурне те пусма тăнă… Мана çăвар уçма та памаççĕ! Мĕн тăвас-ха милицисен? Кăптăр-каптăр тытрĕç те кайрĕç вĕсем мана! Вунпилĕк талăк тупрăм хам валли. Эп таврăниччен лешсем… мана хваттертен хуса кăларма çырса панă. Суд, паллах, хĕрарăмсем майлă пулчĕ. Тăрăлса юлтăм вара каллех… Мĕн тумалла? Инçетри вырăнсем çине ал сулса, çуралса ӳснĕ çĕршывалла килтĕм. Пĕр райпона ĕçе илчĕç, епле пулсан та дипломлă специалист-çке-ха эпĕ! Çулталăк пĕчченех пурăнтăм, хĕрарăмсем çине пăхас та килмерĕ…

— Мăй таранах тăраннă та-ха эсĕ… — йăл кулчĕ çамрăк пассажир.

— Çапла çав, тăрантарчĕç, — терĕ Яким Якимч, кăштах хурланнă пек пулса. Унтан малалла каларĕ: — Çапах та, ĕмĕр тăршшĕпех пĕччен пурăнса та май килмест. Ытла ватă çынах та мар тата, хĕрĕхрен тин çеç иртнĕччĕ ун чух. Юлташ тупмаллах… Пĕр ырă çын мана питĕ ăслă канаш пачĕ: чăн малтанхи арăмна шыраса пăх-ха, тен, ĕç тухĕ, терĕ. Леш ялти учительница Надя, Натюк çинчен каларĕ ĕнтĕ вăл. Килĕшрĕм çав шухăшпа. Паллах, шанма йывăрччĕ — вăл манăн институтри «туя» пырса аркатнăранпа вунвиçĕ çул иртрĕ, чип-чипер хĕрарăм, ачаллă пулсан та, качча каймаллах. Тен, çĕнĕ упăшкипе те пĕр кĕтӳ ача пулнă унăн? Тата… хăй ăнсăртран ирĕклĕ пулсан та, йышăнĕ-ши вăл мана? Ытла та хытă кӳрентернĕ-çке эп ăна! Шанма хĕн… Çапах та — ним çине пăхмасăрах — йĕр-йĕрлесе шыраса тупрăм çавна. Пирĕн районрах ĕçлет-мĕн Натюк. Ача çуратнă хыççăн виç çултан пĕр ватăрах учителе качча кайнă, анчах телейлех пулман — упăшки пĕлтĕр-виçĕмçулах чирлесе вилнĕ халь ку ик ачапа пурăнать, пĕр ачи манăн ĕнтĕ, тепри — леш учительтен. Отпуск вăхăтĕнче виçĕ хут кайрăм çавăн патне… Малтанхи хутĕнче вăл мана алăкран та кĕртмерĕ, «от ворот поворот» турĕ. Ывăла та кăтартмарĕ, вăл эсĕ çĕр çинче çук, тесе шутлать, пăлхатма та кирлĕ мар ачана, терĕ… Таврăнсан темиçе çыру çыртăм ответ пулмарĕ. Укçа ярса пăхрăм — перевод каялла çаврăнса пычĕ. Тепре кайрăм. Хальхинче хваттерне кĕртрĕ мана — хăй пĕчченех-мĕн ачисене пионерлагере янă. Тем тĕрлĕ ӳкĕтлерĕм, çав-çавах хăйĕн сăмахĕнчен чакасшăн мар. Кăштах çемçелни сисĕнчĕ, çапах та каç пуличчен лартмарĕ: ют арçынсене кăнтăрла çеç кĕрсе тухма ирĕк паратăп терĕ. Епле-ха ĕнтĕ, пĕрлешетпĕр-и, тесе ыйтсан, халех вилместпĕр-ха, шухăшламалăх вăхăт пур, терĕ çеç. Пĕр сăмахпа, нимсĕрех таврăнтăм.. Çапах та пуçа усас, хам шухăшран пăрăнас темерĕм-ха. Отпуск пĕтес умĕн тепре кайрăм…

— Юлашки, татăкла атака тăвас терĕн пуль ĕнтĕ, çапла-и? — каллех йăл кулса ыйтрĕ Яким Якимчран çамрăк пассажир.

— Апла каласан та юрать, — килĕшрĕ шакла пуç.

— Анăçлă пулчĕ-и вара вăл атака?

— Анăçли-мĕнĕ… Ывăла куртăм. Каснă-лартнă хамах ĕнтĕ! Упа çури пек лутака та патвар, куçĕсем чакăр, сăмси пысăк, чышкисем халех тукмак пек. Спортсмен — е боксер, е штангист пулатăп, тет. Шутсăр юратмалла! Ман ăна çавăнтах тытса ыталас килчĕ, анчах хама паллаттарма юрамасть — амăшĕ хушман… Ăна курнă хыççăн чĕрене вут хыпса илнĕ пек пулчĕ. Ман ывăл-çке вăл, ман юн, ман ӳт. Эх ухмах, ухмах, мĕн хăтланса пурăнтăм, ăçта çапкаланса, мĕнле телей шыраса çӳрерĕм пуль эпĕ çак таранччен! Тăр ухмах çав, тăм-пуç тунката тесе вăрçрăм хама çавăн хыççăн… Натюкĕ халь те татăклă ответ памарĕ-ха — каçарать-и вăл мана, каçармасть-и, килĕшет-и пĕрле пурăнма, çук-и? Çыру çырса ярăп, кĕт, терĕ çеç эп тухса кайнă чух. Ним те шантарса каламарĕ!

— Ячĕ-и çыруне? — ыйтрĕ çамрăк пассажир.

— Ячĕ . виç уйăхран. Çав-çав числара пирĕн иксĕмĕрĕн Гриша суралнă куна палăртмалла, кил, тенĕ. Кайрăм та… патĕнчех юлтăм. Каçарчĕ мана Надюшка. Унтанпа пилĕк çул иртрĕ. Халь Шупашкарта пурăнатпăр, эп — торготделта, вăл — шкулта, ывăл студент. Леш учитель ачине те хам çинех çыртартăм. Тата пĕчĕкки пулчĕ пирĕн-амăшĕн копийĕ. Хваттер пачĕç…

— Çемье телейĕ тупăнчĕ, эппин?

— Тупăнчĕ! Суя телей мар, чăн-чăнни, таса телей! Хамăн Натюка, Надежда Васильевнăна пула тупăнчĕ. Шутсăр ырă чунлă хĕрарăм вăл, чисти ангĕл! —

— Анчах эсĕ, Яким Якимч, хăвăн калавна пуçланă чух ăна шуйттанпа танлаштартăн мар-и çав?

— Вăл ĕлĕк пулнă, хам усал чух, халь мар. Халь, калатăп-иç, ангĕл! Чăвашла вăл сăмаха пирĕшти теççĕ-и-ха çав?