Sign in | Sign Up | Signing in will enable you to post comments and send messages to the users.
 +0.3 °C
Незавидна участь того, кому никто не завидует.(Эсхил)
 

Ad

Аçтахар Плотников: Питлӗх

Аçтахар Плотников04.10.2015 12:543633 views

Юхма Мишши хатӗрленӗ «Ылтӑн ҫӳпҫе» кӗнекери статьясемпе малалла паллаштаратпӑр. Аса илтеретпӗр, кӗнекен иккӗмӗш ячӗ — «Чӑваш сӑмахӗсен вӑрттӑнлӑхӗ». Ӑна 1993 ҫулта кӑларнӑ («Вучах» библиотекинче).

 

Питлӗх тесессӗн эпир халь кӑмака ҫӑварне хупламалли хатӗре аса илетпӗр: ӑна тимӗртен (шӑвӑҫран) тунӑ, унӑн алтыткӑҫи те пур...

Ҫапах та мӗншӗн ҫак кил-ҫуртра усӑ куракан япала «пит» сӑмахпа ҫыхӑннӑ-ха?

Хӑшпӗр чухне кӑмака ҫӑварне хупланӑ питлӗх ҫине пӑхса тӑратӑн-тӑратӑн та... ӗлӗк-авал ҫак япала ҫарҫыннисем усӑ курнӑ хатӗр пекех туйӑнса каять. Чӑнах та, питлӗх — пите валли, пите-куҫа хуплама, тӑшманран сыхлама тунӑ хатӗр. Ҫакӑ унӑн авалхи пӗлтерӗшӗ. Урӑхла каласан, питлӗх — ҫар хатӗрӗ, щит. Пыра-киле, ҫар ҫыннисем питлӗхсемпе усӑ курма пӑрахнӑ: вӑрҫӑ-харҫӑ йӗрки улшӑнса пынӑ. Ҫитменнипе тата чӑвашсем питӗ килӗшӳллӗ, ҫӗр ӗҫлесе пурӑнакан халӑх пула пуҫланӑ, ҫар культури манӑҫса пынӑ. Питлӗх — ӗлӗк ҫарҫыннине кирлӗ япала; килте, хуҫалӑхра усӑ курма ҫеҫ пулса тӑнӑ. Пыра-киле ҫӗнӗ ламсемшӗн вӑл ҫар хатӗрӗ мар, кӑмака ҫӑварне хупламалли япалӑна пӗлтерекен сӑмах пулса юлнӑ. Ҫапла ҫав, пурнӑҫ йӗрки ҫыннӑн шухаш-туйӑмне те, тавракурӑмне те, шухӑшлав виҫипе шухӑшлав йӗркине те, юлашкинчен хӑйне те хальхаҫҫӑнхи саманара кирлӗ еннелле улӑштарать.

 
Editorial note: The publication of articles does not mean that the editorial board shares the opinion of its authors.

Comments

Your Name:
Your Comment:
B T U T Headline1 Headline2 Headline3 # X2 X2 Image http://
WWW:
ĂăĔĕÇçŸÿ
Symbols used: 0 symb. Maximum symbols: 1200 symb.
CLICK HERE to choose from a number of free Chuvash keyboard layout software.
 

Supported HTML Tags:

<i>...</i> <b>...</b> <u>...</u> <s>...</s> <a>...</a> <img> <h1>...</h1> <h2>...</h2> <h3>...</h3> <pre>...</pre> <sub>...</sub> <sup>...</sup> <ul> <ol> <li>

Orphus

In Other Languages

Banners

Counters