Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Эп тинĕсрен тухмасан —

Савăн.

Эп пушартан тухмасан —

Савăн.

Пурпĕр эп ĕмĕр, ăнлан,

Санăн.

Эсĕ, тен, сисмĕш пулса,

Манăн...

Куççуль витĕр пурăнса

Йăпăхсан та чăтмалла

Шăла çыртса, йăл кулса

Малалла талпăнмалла.

Йĕрсессĕн те йăванса

Пĕрех каллех тăмалла,

Кайсассăн та сулăнса

Çирĕпрех çеç пусмалла.

«Вăй çук», — тесе нăйкăшса

Ята мĕншĕн ямалла?

Пустуй сурса, туллашса

Чуна ма хуратмалла?

Ак ĕнтĕ каллех — миçемĕш хут! — чĕре хăй çинчен аса илтерчĕ. Пăчăртать те пăчăртать пĕр хĕнхенмесĕр. Васкамасăр. Хуллен. Тăрăшса та типтерлĕ ĕçлекен çын пек. Ыратмасть те пек-ха чĕри, ахаль кăна кансĕрленнĕ пек, анчах хушăран хушă такам йĕплĕ перчеткепе сĕртĕннĕн кăртах сиктерет. Сывлама çăмăл мар, йывăр. Хăратать те тата. Таса та сиплĕ сывлăша тăраниччен кăкăр тулли çавăрса сывласа илсенех чĕре пачах тапма чарăнассăн туйăнать.

«Ватти çитет иккен-ха манăн та, — хĕрхӳн кулса илчĕ хăй ăшĕнче Пăркухви Мишши пӳрт умĕнчи кивĕ пĕрене çине майлашăнса ларнă май. — Ку таранччен ним те ыратса курманччĕ. Систернине-мĕнне те астумастăп. Мĕн çав... больница ăçта ларнине те пĕлмен. Çынсенчен хамах кулмастăмччĕ-и, ара, «çĕрĕк кăмпасем» тесе? Эх-ха-ха-ай! Халь ак пăх та кур эс ăна...»

Сӳрĕк çанталăкри витерсе вĕрекен сивĕ çил çине пăхмасăр кивелсе тĕссĕрленнĕ пиншак тӳмисене вĕçертрĕ те вăл сулахай кăкăрне çуркаланса пĕтнĕ, тӳрленейми пулнă пӳрнисемпе чылайччен каллĕ-маллĕ сăтăркаларĕ. Пăртак çăмăл пек туйрĕ-ши хăйне, ик аллипе пĕрене çине тĕренсе решеткеллĕ карта çумне сĕвенчĕ. Капла ларма малтанхипе танлаштарсан çăмăлрах та, канлĕрех те. Ĕшенни иртнĕ пек, яра куна пуçа çĕклемесĕр çĕрулми пуçтарнипе туртса суракан пилĕк лăш кайнă пек. Иртен пуçласа каçчен кĕреçепе ĕçленĕрен алă та сăркăлтатать. Хуплана-хуплана килекен çумăр пĕлĕчĕсене пăхмасăр хуть çакăнтах выртса кан. Ватлăх кунĕ — савăнмалăх кун мар çав, çĕрулми пуçтарнипех çапла ывăнмалла-и?

Малалла

Эй Хĕрккемĕр асанне!

Тĕплĕреххĕн сан çинчен

Çĕн чăваш ачисене

Калаймарăмăр хальччен.

Сан çинчен каламасан

Намăс-çке пире ытла.

Эс пике пулман пулсан —

Кам çинчен калаçмалла?

Эс кун курнă вăхăтра

Çук никам та сан пекки.

Саврăн Атăл паттăра,

Пултăн эс патша пики.

Вăл вăрçа тухса кайсан

Юлтăн унăн вырăнне.

Йышăнма тиветчĕ сан

Ют çĕршыв элчисене.

Эс мĕнле тумланнине

Тĕплĕнех пĕлмешкĕн çук.

Эс тухман-тăр çын умне

Шур кĕпесĕр çавăн чух.

Тĕрĕпе эрешсĕрех

Тăхăнман теç шур кĕпе.

Вăл упранă тет сире

Сĕврĕлми асамĕпе.

Çутă пурçăн шăлавар

Хун юратнă тăхăнма.

Пулнă имĕш вăл шалпар,

Халĕ те пулать курма.

Туйăнать вăл казаксен

Шăлаварĕ пек мана:

Кукленсе ташлас тесен

Варкăштарĕ тусана.

Пулнă çурăмăн ăшши -

Хулсăр кофта тенĕскер.

Чаплăраххăн-тăр патши

Тухнă пуль — ăçтан пĕлер?

Малалла

Юратнă чух пурте аван пек,

Пурнăç тĕлĕкри пек шăвать.

Çак туйăма чĕре туймасть тек,

Куççуль çеç сан чунна çăвать.

Юратнă чух сĕм каç та çутă,

Юрлать чун шăпчăкран аван.

Çак туйăмпа пулаймăн тутă

Текех, эс катăк çын паян.

Юратнă чух хĕлле те шăрăх,

Чупмашкăн хатĕр çар уран.

Çак туйăмсăр этем хăр тăлăх,

Тӳрленмĕ чĕрери суран.

Колоннăллă театр умĕнче

Чăваш театрĕн ашшĕ, ват артист

Максимов-Кошкинский, Екким пичче,

Колонна пек тăрать.

Туйи çине хуллен тĕреннĕ те

Вăл путнă тарăн шухăша.

Иртнисене аса илет, куран.

Кăштах курпунĕ тухнă, вăхăт авнă.

Шур çил турать ун шур çӳçне.

Шеллевсĕр вăхăт. Вăхăт каçарусăр.

Тирпейсĕр тыткалать вăл шур сăрне,

Тивĕçлипе — пророк сăнне парать.

...Çур ĕмĕр иртсе кайнă шавласа,

Ун чух çап-çамрăк пулнă Кушкă çынĕ.

Чăваш Мольерĕ шĕкĕр Хусанта

Ик-виçĕ тусĕпе театр уçнă.

Кĕтмен вăл гени килессе,

Хăех вылянă вăл, хăех вăл çырнă.

Вăл мунчала складне те тиркемен,

Тăван искусство хăватне çĕкленĕ.

Колоннăллă театр умĕнче

Колонна пек вăл халь

Инçетелле пăхса тăрать.

Шух çил турать сайралнă шур çӳçне.

Çиçĕм çиçрĕ —

Çăлтăр витĕр çулăм уçăлчĕ,

Уçăлчĕ те ялтăр çутăлчĕ.

Аçа çапрĕ —

Хурçăланнă кăмăл хуçăлчĕ,

Теветкеллĕ туйăм тусăнчĕ.

Çумăр çурĕ —

Хура хурлăх хухрĕ — сĕлкĕшрĕ,

Телей тĕрри тухрĕ — тĕлкĕшрĕ.

I

Шăнкăрав сассипе пĕрлех «Юлташсем, вырнаçăр! Кĕçех съезд уçăлать!» тени илтĕнсе кайрĕ. Делегатсем залалла хускалчĕç. Кунта ытларах кивĕ сăхмансемпе килти пуставран çĕлетнĕ пиншаклисем, пилĕкĕсене кантра-пăяв татăкĕ çыхнисем. Урисенче çăм тăлăппа çăпата вĕсен, пуçĕсенче йӳнĕ йышши йĕтĕн çĕлĕк. Хушăран шинель а тăхăннисем, туя çине тĕрĕнсе утакансем те курăнаççĕ. Зала кĕчĕç те вĕсем çула çухатнăн чарăнчĕç. Кăн-кан пăхкаларĕç. Ара, халиччен кун пек çĕре нихçан та кĕрсе курман-çке. Кантур тавраш вĕсен сехрине сахал хăпартман. Пăртакран халь ĕлĕкхи самана мар тенĕн малалла иртрĕç.

Хĕрарăмсем те йышлă. Анчах вĕсем тĕпелелле иртме хăяймарĕç-ха, алăк çывăхĕнчи тенкелсене йышăнчĕç.

Кунта халиччен вулăс е çĕр общинисен ĕçне татса параканнисем те килкеленĕ. Вĕсене ыттисенчен тӳрех уйăрма пулать. Çийĕнче сар пустав сăртарса çĕлетнĕ кĕрĕк вĕсен, уринче — çăматă, пилĕкĕнче — пасарта илнĕ хĕрлĕ пиçиххи. Вĕсене съездран татса хăварма тăрăшнă та — пултарайман. Зала кĕрсен пĕр хушă йĕнчесе тăчĕç. Вĕсен халичченхи вырăнĕсене кивелнĕ те саплăклă сăхмансем йышăннă. Ирĕксĕрех ăçта пушă вырăн пур, çавăнта вырнаçма тиврĕ.

Малалла

Çурхи каç асамлă, çутă…

Тĕрлĕ сăрпала пуян.

Тулли уйăх мăнтăр, тутă…

Юмахри пекех туян.

Вутлă-çулăмлă хумсемлĕ

Кĕмĕл тумлă çут тӳпе.

Майĕ çук тĕнче илемлĕ! —

Киленмелĕх пур ӳтпе.

Талпăнать чĕрем, мăнтарăн,

Çурхи каçăн ытамне;

Уйăх çутипе ытарлăн

Манса кайрăм хам камне…

Эпĕ, эх! пĕлес пулсассăн

Юрату мĕн иккенне,

Сывламан пулăттăм ассăн

Туйса çăлтăр кулнине.

Туянман пулăттăм çĕрĕ

Иртсе хамăн шăпаран,

Пуçăма мăнаçлăх çирĕ —

Тыткăнларĕ ăнсăртран.

Тыткăнран мĕнле тухас-ши?

Суккăр юрату, кĕллен!

— Пулăшăр! — тесе каласшăн, —

Пĕлсе юратма вĕрен!