Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Килтĕрин. Пăхтăрин. Култăрин.

Маншăн пурте — никам та, нихçан та...

Йывăçсен тĕттĕм симĕс сăрри.

Çумăрпа исленес пек пăлхантăм.

Мĕн çинчен калаçас ман санпа?

Туйăма урăх канлĕх вăрланă.

Кĕркунне иртсе кайнăранпа

Улшăнман-тăр эп шăп та çулталăк.

Çумăр çеç сас тăвать пĕр кана...

Пурнăç хăй çывăх тантăш пуласшăн

Килĕшме тăрăшать пек мана —

Эп хавас паянхи кашни сасшăн.

Ĕнтĕ çу, симĕс çумăр, çăвах,

Çывхартса сар йĕпхӳ пĕлĕтне,

Ырнă-йăлăхнă симĕс хăва

Ман пекех, тен, кĕтет кĕр тертне.

Асатте ман пулнă

Аслă вăрçăра.

Ыр ятпа вăл юлнă

Пирĕн хушăра.

Тăшманран хăраман,

Вилĕме парăнман.

Пуля витĕр тухнă,

Пурпĕр мала утнă.

Пирĕн пурнăçшăн

Хĕрхенмен чунне.

Савнăçшăн, тăнăçшăн

Юхтарнă юнне.

«Берлина çитесчĕ»,-

Пăшăлтатнă тута.

Вăрçа час вĕçлесчĕ,

Куллен кĕнĕ вута.

Чаплă çĕнтерӳшĕн

Асаттене тав.

Санпа ман телейшĕн

Вăл кĕрешнĕ шав.

Рома паян каллех сӳрĕк кăмăлпа вăранчĕ. Каллех çĕрĕпе çумăр çурĕ, çил ӳлерĕ, йывăçсем шавларĕç. Ку пулăма ыттисем тахçанах хăнăхса çитнĕ ĕнтĕ… Вăл кăна урамри шăв-шава пула çĕрĕпех çывараймасăр канăçсăрланса выртрĕ, ир еннелле кăна кăштах куç хупса илчĕ.

Арçын ача кравать çинчен анаслакаласа тăчĕ, тумланчĕ те хăйĕн пӳлĕмĕнчен тухса кухньăна утрĕ. Унăн ашшĕпе амăшĕ халлĕхе вăранман-ха пулас. Пĕчĕк шăллĕ те çывăрать. Рома кантăкран пăхрĕ. Тул çутăлман-ха. Урамра çаплипех çил вĕçтерет. Кантăкран çумăр шаккать. Рома каçпа чӳречерен пăхма юратать. Кун пек чух ăна пĕтĕмпех малтанхи пекех, нимĕн те улшăнман пек туйăнать. Çĕрĕпех лӳшкекен çумăр ирхине чарăнĕ, хĕвел çут çанталăка çĕнĕ кун парнелĕ, кайăксем хăйсен илемлĕ юррине пуçласа ярĕç, каçхи çумăр хыççăн курăк та симĕсрех курăнĕ, урамра чупакан ачасен кулли те хаваслăрах илтĕнĕ… Хăçан таврăнĕç-ши малтанхи кунсем? Рома чӳрече умĕнчен пăрăнса утрĕ. Вăл стена çинчи календаре асăрхарĕ. Раштав уйăхĕн çиччĕмĕшĕ… Арçын ача календарь çинчен улттăмĕш числан хутне хăйпăтрĕ те ăна çавăрса пăхре. «Хĕллехи вăхăтра пахчари улмуççисене сивĕрен сыхласа хăварасси»… Мĕн тума кирлĕ ĕнтĕ халĕ çакăн йышши сĕнӳсем? Рома календарь листине чăмăртарĕ те çӳп-çап витрине вăркăнтарчĕ. Унтан вăл сĕтел хушшине вырнаçрĕ, унăн куçĕ умне каллех иртнĕ самантсем тухса тăчĕç…

Малалла

Эс çуккине ăнланнă эп, ăнланнă.

Ăнланнă та шăпланнă юнтарса.

Çĕр хĕрринче тĕнче пĕтме пуçланăн

Хĕвел çурри выртать юн юхтарса.

Çырма юххи тăп чарăннă та тăнă.

Çил хальхинче ытла та йăпăлти.

Ахаль те манăн çĕмĕрĕлчĕк кăмăл

Черченмарланĕ-и вара халь тин?

Шăплан, тăман, ыйтмастăп эпĕ ним те.

Мана никам та, ним те кирлĕ мар.

Ман сассăма пĕчченлĕхĕм çеç илтĕ,

Пĕчченлĕхĕм вĕрентĕ... çук пулма.

Манса кайнă иккен туйăмсем — вăранма,

Куçăмсем йăл кулма манса кайнă иккен.

Сывпуллашнă пек шăп сулкала та ална,

Сулхăнрах çеç кулса кăтартайăп-и, тен.

Чи ахаль сăмахсем шутласа кăларам

Чи ахаль кăмăлпа сан çинчен калаçма.

Санпа ман хушăра — кун çутисĕр урам,

Санпа ман хушăра — чĕнтĕрсемсĕр каçма.

Кĕрсерен саралсах сарăлать вĕрене,

Шухă çил шуйхатать çулçăсен шăплăхне.

Эп паян çĕрĕпе куççульпех хĕрхенем

Тĕттĕмри çутăсен тăлăхкăмăллăхне.

Эп çуралнă Раççейре,

Вăрманлă чăваш ялĕнче.

Унта илемлĕ, çутă та хитре, —

Ытарайми чăваш «ытамĕнче».

Юрататăп эп çулла

Çӳремешкĕн урамра —

Йăлтăрти хĕвел пăхать,

Шăпчăк савăнса юрлать.

Юрататăп кукаçпа

Вутă-шанкă майлама.

Тата хамăн кукампа

Кăмпа татса майлама.

Юрататăп кăмăлтан

Ĕçлеме эп пахчара.

Улма-çырла пуçтарсан

Унран компот вĕретме.

Çавăнпа эп юрататăп

Хамăрăн чăваш ялне.

Чунран эпĕ кăмăллатăп

Чăваш юрри-кĕввине.

Тӳлек хумханать анлă уй-хир,

Вăрçă мĕнне пĕлместпĕр эпир.

Хĕвел çутатса ăшшăн пăхать,

Пурнăçа савса кайăк юрлать.

Вăрçă асапĕ лекнĕ сире,

Паттăр кĕрешнĕ — сыхланă мире.

Тăван çĕр-шыва юратнă чунтан,

Тăшмана парăнма шутламан.

Аманнă эсир — çавах малалла!

Тăшмана аркатса тăкмалла!

Пурнăçа шеллемесĕр çапла

Тăватă çул кĕрешнĕ унпа.

Тăван çĕр çинчен хăваланă,

Хаяр тăшмана парăнтарнă.

Аслă Çĕнтерӳпе каялла

Таврăннă эсир тăван яла.

Чунтанах тав тăватпăр сире,

Саламлатпăр уяв ячĕпе.

Ыр сунатпăр чунтан-чĕререн,

Сывлăх пултăр ĕмĕр-ĕмĕре.

Ман мăн асаттене Павлов Трофим Павлович тесе чĕнетчĕç. Вăл Аслă Аттелĕх вăрçин ветеранĕ пулнă. Шел пулин те, паянхи кун вăл пирĕнпе мар ĕнтĕ — пурнăçран уйрăлнă. Анчах хăй паттăрлăхĕ çинчен мана каласа пани куç умĕнчех тăрать, хăлхарах янăрать, асрах упранать.

…Ку çапăçу Берлин урамĕсенче пĕринче пулса иртрĕ. Кашни çуртшăн, çуртри кашни хутшăн çапăçма тивет. Урам хĕресленнĕ вырăнта çичĕ хутлă çурт ларатчĕ. Пирĕн салтаксем çав çурта çапăçса кĕрсе кайрĕç. Çуртăн пĕрремĕш хучĕ пирĕн ĕнтĕ. Ак иккĕмĕшне хăпарма пуçларĕç пирĕннисем. Нимĕçсем кунта вăйлă çирĕпленсе ларнă иккен. Хаяррăн çапăçаççĕ фашист мурĕсем! Хăйсем ку тискер вăрçа выляса янине сисеççĕ пулмалла. Çĕнтерӳ пирĕн енче пулнине эпир пĕлетпĕр, сисетпĕр. Çавăнпа паттăррăн çапăçатпăр. Хĕстертĕмĕр эпир вĕсене, хамăран мĕн пур хĕç-пăшалтан çунтартăмăр кăна. Халь эпир вилĕмрен те хăрамастпăр — тăват çул хушшинче çапăçма хăнăхрăмăр. Иккĕмĕш хута илтĕмĕрех. Тăшмансем виççĕмĕш хута куçрĕç. Тăшман парăнмасть. Халь пирĕн виççĕмĕш хута илмелле.

Ытла хĕрӳленсе кайнипе сисмен те — пĕрремĕш хута нимĕçсен тепĕр отрячĕ вирхĕнсе кĕрсе йышăнчĕ. Ак тамаша! Эпир икĕ вут хушшине лекрĕмĕр иккен: аялти хутра та, çӳлти хутра та фашистсем! Ак мĕн сиксе тухрĕ… Çуртшăн, унăн кашни хучĕшĕн çапăçу хĕрсе пырать…

Малалла

Каçарнă çылăх пек сана савни.

Сывпуллашма манни нимех те мар-тăр.

Çурхи тăман йывăçсене авни

Ан курăнтăр тесе эп карă картăм.

Каçарнă çылăх пек сана савни.

Лăплантăм, кĕтмĕп тек, саваймăп ӳлĕм...

Мĕнне пĕлмесĕрех теме шанни

Йăлт манăçрĕ çак уйăхсăр каçкӳлĕм.

Каçарнă çылăх пек сана савни.

Хам тӳснĕ асапран хамах кулам-и?

Эс ман çинчен аса илме манни —

Савман пекех — ахаллĕхе ăсанĕ.

Каçарнă çылăх пек сана савни...

Тӳсмелле мар шăпăрт шăплăх.

Урамра — çав çуркуннех.

Эс кайсан çухалнă хăтлăх

Ĕнтĕ таврăнмĕ тинех.

Каррăма çу çилĕ картăр,

Уйăх тартăр кантăкран.

Эп кăна телейсĕр мар-тăр,

Каç телейсĕр, тен, манран.

Кĕтнипе ĕшеннĕ кăмăл...

Ырнă ыйхăллă тумлам...

Эс тултах пĕчченçĕ тăнăн

Чӳрече умне хутлам.

Куç хупса тăрам пĕр авăк,

Сан сăнна манса тăрам.

Пĕр хавассăр иртнĕ талăк

Ĕнере юлать аран.