Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Ан калаç пачах

юрату пирки —

тикĕс мар шăвать

шухăшсен йĕрки.

Ан калаç вуçех

пĕлменни çинчен.

Саккунĕ пĕрре

пин тĕслĕ тĕнчен.

Ан калаç пустуй,

яваплăха пĕл.

Сăмах — çулçă мар,

вĕçсен те вĕл-вĕл.

Ан калаç, эс мар —

савни пуласси.

Малашлăхра ман —

телей курасси.

Ан хăнăхтар хăвна, тархасшăн,

Ыр сăмахсем те ан кала.

Куç курмиех санран тарасшăн,

Пач çаврăнмасăр каялла.

Пĕлетĕп, эсĕ тĕл пуласшăн.

Чĕрӳ тапать, тен, пăлханса.

Ирччен çӳресшĕн, калаçасшăн

Чунна уçса та савăнса.

Сана курсан эп те хаваслăн

Чĕвĕлтететĕп вăтанса.

Хумханнипе сывлатăп ассăн,

Сыв пуллашатăп васкаса.

«Ку, ахăртнех, манран куласшăн», —

Çапла шутлатăн шăплăхра.

Куласшăн мар, пĕрле пуласшăн

Ăнăçура та хурлăхра!..

Эп тем пекех сана шанасшăн,

Уçасшăн пур вăрттăнлăха.

Анчах мана мансан, сутсассăн,

Çук, пултараймăп пурăнма...

Хурлăх кайтăр юхса шывпала...

Ирĕлтер, ăш сăмах, сив пăра —

Хурлăх кайтăр юхса шывпала.

Канлĕх сунмĕ атту çут катрам,

Илĕртсен те, пулсан та йăлттам.

Ăнланман шӳт-путиш — куççуле.

Пăрланать те чĕре, ак, — хĕлле.

Чĕлтĕрти юр пĕрчийĕ — тумлам,

Иртнĕ кунăн çутийĕ, салам.

Малалла

Ăраскала укçалла илме çук.

Халăх каларăшĕ.

— Алăри телей кайăкне вĕçертрĕм тенĕччĕ, анчах та аллăра пурнăç тытăнать кăна иккен, — тутлăн карăнчĕ Марина утиял айĕнчен тухма васкамасăр. Пĕртте тăрас килмерĕ ун ăшă вырăнĕ çинчен. Вăтăр çул хушшинче пĕрремĕш хут ĕçне каяс килмерĕ. Чирлĕ çыннисем кĕтĕç-ха ăна. Юратнă тухтăрĕсĕр пĕр кун та пулин пурăнма пултараççех вĕсем. Вăл выртĕччĕ çапла йăваланса, пылаккăн анасласа, ачашланса. Хирĕç стена çинче чӳречерен сăрхăнса кĕрекен хĕвел ачисем — шевлесем — вылянине хаваспах пăхса выртĕччĕ, çĕнĕрен те çĕнĕрен ĕнер каç ун ăраскалне тĕпрен улăштарнă евĕклĕ самантсене пĕрчĕн-пĕрчĕн суйласа аса илĕччĕ. Анчах та кану кунне ăна никам та паман. Тăрса тумланасах пулать.

— Эх, пурăнатпăр-ха апла, — йăпăртлăха ваннăй пӳлĕмне вирхĕнчĕ вăл. Куç хӳрипе тĕкĕр çине пăхса илчĕ. Мĕнех калăн: ăна хирĕç илĕртӳллĕ пирĕшти тăрать — ытарма çук хӳхĕм хĕрарăм. Тути кăшт куларах пăхать. Куçĕ йăлтăрать хăйĕн, телейпе çиçсе, çуталса тăрать.

— Пĕччен пурнăç йăлăхтарчĕ мана! Пĕчченлĕх, кай, çухал куçран ! — терĕ Марина куçкĕски енне çаврăнса. Хирĕç пăхакана аллипе ăшшăн саламларĕ. Хăйне ачапчалла тытас, ĕçне чи илемлĕ кĕпине тăхăнас килчĕ унăн. Ан тив, курччăр, ăмсанччăр ĕçтешĕсем илĕртӳллĕ чăваш хĕрарăмĕ çине пăхса. Качча та каяйман, кама вăл кирлĕ тесе те ан суйланччăр.

Малалла

Вĕсем мана саватчĕç,

Эп — вĕсене.

(Тăвăл татса пĕтерчĕ

çулçăсене),

Пурччĕ чунра хаваслăх —

Çĕтрĕ (самант!!!)

(Тăлăх тĕме шеллевсĕр

тăвăл авать).

Савнă вĕт, савнă, савнă...

Иртнĕ йăлтах!

Асаилӳ çеç шуххăн

вилчĕ шалта.

Шăннă та — сивĕ,

Чĕмсĕр,

Витĕр курнассăн каç.

Шухăшăм çил пек —

Тĕлсĕр,

Çил — йĕрсе янă сас.

Камăн мĕскер

Ыратĕ —

Сан ыратсассăн чун?

Çил сар çулçа

Татать-и?

Таттăр-и — тарнă çу.

Кам çывăрмасть-ши,

ВĂЛ-тăр? —

Мансăр çĕрлет çĕре.

Яр! ярăнать те

Çăлтăр —

Йăлтăр! ӳкет çĕре.

Çĕн юр çинче — сар çулçă çывăрни.

Çак саманта сăмах чĕнсе варламăпăр.

Мĕнех вăл — эп айванкăн йăл кулни...

Çук, çук, кăна халь пĕр-пĕрне каламăпăр.

Çĕн юр çинче — сар çулçă çывăрни...

Черчен кĕртсем — ир килнĕ хĕл пуçламăшĕ.

Хыр йĕпписем те вăхăтсăр хăрни

Çинчен калас пек — шăпăрт хĕвеланăçĕ.

Темме хĕл кунĕ асăма килет,

Хам хĕл кунне — кĕтес мартан — кĕтсессĕн те.

Эс пăх-ха, çулçă чĕтренсе йĕрет,

Каç — вилнĕ кĕр сăнне курса юласшăн пек...

Ак каллех эп сан умра,

Ман юратнă мăн асатте.

Эс çывратăн ĕмĕре

Йывăр тăпра айĕнче.

Эс çуралнă чăвашра,

Сурăм шывĕ хĕрринче.

Выçлăха эс парăнман,

Ӳснĕ çирĕп те патвар.

Ӳссе çитсе яш пулсан

Тăхăннă салтак атти.

Тăван çĕре сыхлама

Выртнă çулĕ вăрăмми.

Таврăнас чух хĕсметрен

Вăрçă тухнă ăнсăртран.

Пĕр кĕтмен çĕртен, таçтан

Тапăннă ирсĕр тăшман.

Хӳтĕленĕ Мускава,

Çитнĕ эс Сталинграда.

Парăнман эс тăшмана,

Çапăçнă-çке паттăрла.

Берлина кăшт çитеймен

Аманнă-çке ăнсăртран.

Госпитальте сывалса

Хатĕрленнĕ çапăçма.

Таврăнсан тăван яла

Эс кӳлĕннĕ ĕç-пуçа.

Бригадир ĕçне шанса

Панă сана колхозра.

Пĕр ĕçе те тиркемен

Тунă чун хавалĕпе.

Пĕтĕм пурнăç тăршшĕпе

Панă вăй-хална ĕçе.

Асаннепе пĕрлешсе

Пилĕк хĕрпе пилĕк ывăл

Çуратса пăхса ӳстернĕ,

Ырă çын пулма пилленĕ.

Малалла

Пĕррехинче урамра уяр çанталăк тăратчĕ, кайăксем чĕвĕлтететчĕç. Çав кун Ульккан кăмăлĕ питех те хаваслăччĕ, вăл хăвăртрах урама тухса тусĕсемпе тĕл пуласшăн пулчĕ.. Хĕвел татах та ытларах çунтарма тытăнчĕ, кун пек çанталăкра шыва кĕрес килет. Ашшĕпе амăшĕнчен ирĕк ыйтсан вĕсем ăна: Эсĕ хальлĕхе пĕчĕк-ха, пĕччен шыв хĕррине кайма юрамасть, — терĕç.

— Пиччепе пĕрле кайма юрать-и?

— Каясси кай та асăрханарах çӳре, — терĕ амăшĕ.

Хĕрача васкаса пиччĕшне шыраса тупрĕ: «Айта шыва кĕме каятпăр!» — тет.

— Анне ирĕк пачĕ-и?

— Каях, — терĕ. — Халех!

Çула май вĕсем тус-тантăшне те чĕнсе тухрĕç, виççĕшĕ пĕрле кӳлĕ хĕрринелле утрĕç.

Кĕçех ачасем кӳлĕ хĕррине çитрĕç. Кӳлĕре хур-кăвакал ишни те ытлах курăнмасть, сулхăна пытанса ларнă пулас. Малтанах шыв хĕрне пырса еплерех-ши шывĕ, ăшă-ши е сивĕрех-ши тесе Улькка аллине шыва чиксе пăхрĕ. Ăшă иккен, хĕрача хĕпĕртесе кайрĕ! Таньăпа Улькка васкаса хывăнчĕç те шыв ăшне кĕрсе кайрĕç. Пиччĕшĕ: «Эпĕ кăштах тăхтам-ха, тарласах кайрăм, тарланă хыççăн шыва кĕме юрамасть теççĕ», — текелесе çыран хĕрне ларса юлчĕ. Таньăпа Улькка часах пĕрне-пĕри шывпа сирпĕтмелле выляма пуçларĕç.

Малалла

Хам вăйăма анчах шанатăп:

Ăна туйсассăн çеç канатăп,

Кăмăл пулсан — ăсра вĕçетĕп,

Пулман çĕре кĕçех çитетĕп…

Хам вăйăма анчах шанатăп:

Çӳл тӳперен çĕре анатăп,

Тăван, юлташ патне каятăп,

Кĕлленнĕ пуçăма таятăп…

Хам вăйăма анчах шанатăп:

Умри йывăрлăха манатăп,

Ун пек чух пурăнма пулать,

Çут тĕнчере ыр ят юлать…

Юрату, шел, йăнăш пулчĕ.

(Шăпамăр, тен, пиртен кулчĕ?)

Чунсенче халь сӳннĕ кăвар,

Амаланмĕ сапсан тăвар.

Çурта евĕр çунса кайрĕ,

Хăй хыççăн ним хăвармарĕ.

Йăлт арканчĕ хăйăр кермен, —

Пире пĕрле пулма пӳрмен.

Пулнă. Иртнĕ. Эп тунмастăп.

Никама начар сунмастăп.

Ырăпа усал çӳреççĕ

Юнашар, витĕм кӳреççĕ.