Кăра çилсем. Пĕрремĕш кĕнеке


— Эсир тата хирĕç чĕнме-и? — кĕрлерĕ пуян Варлам.

— Эпир хирĕç чĕнсе мар, чăн пулнине калатпăр, — терĕ пĕр хăюсăр хĕр.

— Чухăн çын чăн сăмах калама пултараймасть, эсир çавна тахçанах пĕлмелле. Чухăн çын вăл ялан пуян çын пурнăçне хапсăнса пурăнать, — тет Варлам, хура сухалне чĕтретсе.

— Эсĕ тата хăçан чăннине калатăн, пирĕн анасене те чăнлăхпа туртса илтĕн-и? — кăшкарчĕ Наçтук. — Кăçал тем тесен те хам анана хамах сухалатăп, хам акса, вырса илетĕп.

— Эсир каллех çĕр пирки-и? Тарçăсем! — тесе çухăрчĕ те Варлам кантăк патĕнчен хăвăрт пăрăнчĕ.

Урамри хĕрарăмсем кĕрлеме пуçларĕç, хăшĕ-пĕри, пĕрене çине хăпарса, аллисене сулкаласа кăшкăраççĕ, ачасем çеç пысăккисен сăмахне хутшăнмасăр мечĕкле выляççĕ. Акă Ямшăк Михали ачи, Хĕлле Хĕлип ятли, хĕрлĕ кĕпине çурăмĕ çинче хăмпă пек вĕçтерсе, хăйне тĕлленĕ мечĕкрен пăрăнса, урлă-пирлĕ сиккелесе, хыçалалла çаврăна-çаврăна питĕ хытă виркĕнсе чупать. Çав вăхăтра Варлам хапхи уçăлчĕ: хапхаран тем пысăкăш ула вăкăр мĕкĕрсе урама тухрĕ. Хĕрарăмсем ахлатса, кам епле çăлăнма пĕлнĕ çапла саланчĕç. Лисук пĕрене купи çине чĕкеç пек хăвăрт вĕçсе хăпарчĕ те, çатан урлă пахчана сиксе каçса, кукленсе ларчĕ. Теприсем урам тăрăх анаталла чупрĕç, нумайăшсем ниçта кĕрсе кайма пĕлмесĕр, пĕрене купи çине такăна-такăна ӳкрĕç. Вăкăр хĕрлĕ кĕпеллĕ ачана курчĕ те мĕкĕрсе ячĕ, Хĕлип патнелле сикрĕ. Хĕлип, инкек çывхарса килнине курсан, каялла çаврăнса чупрĕ, ним тума пĕлмесĕр чĕрене çуракан сасăпа «Анне»! — тесе çухăрса, хăй ăçталла чупнине те чухлаймасăр, пурана пырса перĕнчĕ.

— Ай, ывăлăм! Пĕтрĕн! Çăлăр! Çăлăр!.. — Ниçтан çăлăнăç çуккине кура ухмаха тухнă пек çухăрать амăшĕ.

Пĕр самант кăна кирлĕ — вăкăр хăрушă мăйракаллă çамкипе çапсанах тăн-пуçĕ саланса кайнă Хĕлипе юнлă какай татăкĕсем тăвĕ. Вăкăр мĕкĕрсе Хĕлип патнелле вирхĕнет, ун патне çитесси пĕр-ик хăлаç пек кăна тăрса юлсан — пура тăрринче Иркка курăнчĕ:

— Хĕлип, йĕвене тыт! — тесе хыттăн çухăрчĕ вăл, йĕвенĕпе çĕр çинче хăранипе кукленсе вилме патне çитнĕ Хĕлипе пуçĕнчен çапрĕ. Хĕлип шарт сикрĕ, сасартăк ăна кĕчĕ, йĕвенрен ярса тытрĕ те çара урисемпе пурана тĕренсе, кушак пек хăвăрт çĕкленсе, Ирккапа юнашар ларчĕ. Çав вăхăтра вăкăр Хĕлип тăнă вырăнта мăйракисемпе сĕксе пурана силлентерчĕ. Ирккапа Хĕлип пура тăрринчен шалалла сикрĕç.

— Ах, ачам! Ах, ачам, Иркка! Турă ăс пачĕ пулĕ сана, — тесе кăшкăрчĕ те Хĕлип амăшĕ, пĕрене купи урлă Лисук патне чупрĕ. Вăкăр, урисемпе чаваласа, тусан кăларать те каллех мĕкĕрсе пурана сĕкет, пура чĕтренсе кăна тăрать. Лисук хушăкран пăхать, ун чĕри сиксе тухас пек сикет — вăл Ирккашăн çав тери хăранă. Акă Ирккапа Хĕлип, пура çинчен анса, тепĕр енчи каснă алăкран чупса тухрĕç те Варлам кӳршисен килкартине кĕрсе кайрĕç, хапхана шалт хупрĕç. Тулашсан-тулашсан вăкăр чарăнчĕ, юн тулнă хĕрлĕ куçĕсемпе йĕри-тавра пăхкаларĕ, урамра никам та çуккине курсан, ерипен мĕкĕрсе, тăкăрлăкпа çăл патне шыв ĕçме утрĕ.

— Çĕр çăттăр сана, шуйттан пуянĕ! — чышкипе юнаса кăшкăрчĕ пĕрене купи çине хăпарнă Хĕлип амăшĕ.

— Ку çуркунне Варак çырми патĕнчи пирĕн анасене ан тĕкĕннĕ пултăр! Сана текех иртĕнме памăпăр! Ытла пуйса кайрăн, çынсене вăкăрпа вĕлерттересшĕн! Революци пулнă, текех власть санăн мар! — терĕ Наçтук та, чышкипе Варлам пӳрчĕ еннелле юнаса.

— Хĕрарăм хĕрарăмах, халăх пухнă иккен. Чăн каланă: хĕрарăм çӳçĕ вăрăм та ăсĕ кĕске тесе. Ухмах эсир пурте! — лач сурчĕ ӳсĕр Варлам. — Эй, тарçăсем, хăнасем! Лашасене акапуç кӳлĕр! Сухана каятпăр! Сирĕн çĕре анчах мар, эпĕ кăçал чиркӳ çĕрне те хам сухаласа акатăп! Сирĕн, çара пыйтăсен, акма вăрлăхăр та çук!

— Епле вăрлăх çук? Мăкаçей кĕлечĕ туллиех, акма вăрлăх çитмесен, ялан мăкаçейрен салатнă! — çухăрчĕ Хĕлип амăшĕ.

— Эсĕ мăкаçей тыррине илесшĕн иккен! Илсе акăн, юрĕ, — терĕ Варлам.

Витнĕ килкартинче тарçисемпе ӳсĕр хăнисем лашасене кӳлме пуçланă.

— Тр-р-р! — илтĕнчĕ Тихха сасси. Варлам умне Муçук чупса тухрĕ:

— Ара, Варлам Ваçилч, эсĕ чăнласах чиркӳ çĕрне тапăнас тетĕн-и?

— Тапăнмастăп эпĕ, сухаласа акатăп кăна.

— Чиркӳ çĕрĕ сан мар-çке, чиркĕвĕн!

— Чăваш çĕрĕ çинче ларакан чиркӳ манăн вăл! Пупĕ-мĕнĕпех манăн! Акă курăн, пĕтĕм пасарсенче пĕр вырăс, пĕр тутар та сутă тăваймĕ, пĕтĕм чăваш пасарĕсенче хам çеç сутă тăватăп. Хам халăхпа эпĕ хам хуçа! Халь власть манăн! Микулай патшамăртан та лайăх пăхать пире Раççей пуçлăхĕ Милюкох!

 

15

Мăнкун эрни кăçал ытти çулсенчи пек шавлă пулмарĕ, сисĕнмесĕр иртсе кайрĕ. Ĕçкĕ юррисем Варлампа ытти пуянсен килĕсенче кăна кĕрлерĕ. Ирккапа Петюка амăшĕ ыраш çăнăхĕнчен йăва пĕçерсе тата сухан хуппипе тăватшар çăмарта пĕветсе пачĕ, Иркка пĕлтĕр Лисук çĕлесе панă хăмач çип кĕпине тăхăнчĕ, уяв тĕлне ашшĕ юри тăххăрпа тунă çăпатине сырса тантăш-тусĕсемпе пĕрле çӳрерĕ, праçник тутине сисмерĕ.

Уяр кунсенче çĕр тутланса типсе пычĕ. Ывăçа илсен, тăпра тинкĕле пек саланать, пĕрчĕн-пĕрчĕн тĕпренет. Суха вăхăчĕ çитрĕ. Çуллен хапха чĕриклеттерсе тухса кайиччен ака пăтти пĕçерекенччĕ, тыррăн хăмăлĕ хăмăш пек, пучахĕ чакак пек пулма Пихампартан ыйтса кĕл тăваканччĕ, тирĕк варринче çу куçĕ те ирĕлекенччĕ. Халăх тахçан хăй йышăннă йăлана тытмарĕ, тиркенипе мар, çуккине пула ваттисем пиллесе хăварнă йĕркене пăрахăçа кăларчĕ. Çăварни тĕлĕнче чăхсем кăвакарчăн çăмарти пек вĕтĕ çăмартасем туса параççĕ, вĕсенчен пĕрне «ака çăмарти» тесе усраççĕ, вара малтанхи касă айне пăрахса хăвараççĕ. Кăçал чăхсем кашта çинче çывăрса ларнă чухне кăна тĕлĕкĕнче тырă пĕрчисем курчĕç, ырхан пулчĕç, урамри çерем çинчи курăк ешерме тытăнсан кăна çăмарта туса кăтикле пуçларĕç. Кĕрпе пулсан пăтă пĕçерĕттĕм те — çу çук, тесе калани шăпах тĕртсе сирĕлми чăнлăх пулса тăчĕ.

Тухма хатĕрленнĕ хĕвел урисене тӳпене салатнă вăхăтра Макçи лашине хăмăт тăхăнтартрĕ те мал еннелле çаврăнса пăшăлтатрĕ:

— Эй, Пихампар, сана асăнса пăтă пĕçереймерĕмĕр. Хăпарту çине çăмарта лартаймарăмăр; çулĕ йывăр килчĕ, хал çитмерĕ, пурнăçра татăлни сыпăнмарĕ. Мĕскĕн Макçие ан кӳрен, суха тума вăй пар, ача-пăчама тăрантса пурăнма манăн киле ырлăх кӳр.

Макçи аллине кăкăрĕ çумне тытса виçĕ хутчен пуç тайрĕ, лашине мăйĕнчен çупăрласа сухапуç патнелле çавăтрĕ:

— Ну, лашам, ана çине кайăпăр, çăлпа хапха хушшинче ямшăк чупса çитет ĕнтĕ сана та, — терĕ.

— Макçи пичче, — терĕ хапха урлă Хĕр-Ваçка. — Ăçталла каясшăн?

— Мăн Уялла каймалла пулĕ. Ман ана çавăнти хĕвел çамкинче.

— Макçи пичче, унти ану пăрахса тармĕ. Пурте Варак шывĕ хĕррине тухса кайрĕç. Унта сан ану та пурччĕ мар-и?

— Пулмасăр, ара, Ваçка шăллăм. Чим-ха, — те лашине, те хăй шухăшне хирĕç каларĕ Макçи.

— Мĕн, чим-ха? Кӳлмелле те каймалла.

— Ваçка шăллăм, — терĕ ерипен Макçи, хапхаран кĕрекен Ваçкана хирĕç утса, — унти анасем кантур хучĕсем; çине те Варламăн çĕрĕ пулса кĕнĕ-çке. Епле вара?

— Макçи пичче, революци! Ахальтен пулнă-и революци? Хресченсене çĕр памаллах!

— Варак шывĕ хĕрринчи ман ана чи лайăххиччĕ, ăна аксан, выçă лармăттăмччĕ.

— Нимĕн те ан шухăшла. Кӳл те кай. Пурте унта кайрĕç. Ман лашам çук, арăмпа ачасем кĕреçепе чаваççĕ. Ман пекки тата пур: Наçтук та хĕрĕсемпе кĕреçепе чавать.

— Пурте кайнă пулсан, эпĕ мĕнрен кая? — терĕ Макçи. — Иркка! — кăшкăрчĕ вăл, пӳрт кантăкĕ патнелле çаврăнса. Пӳртрен Иркка чупса тухрĕ:

— Мĕн, атте?

— Эсĕ кăнтăрлахи апата Варак шывĕ хĕрринчи ана çине илсе пыр.

— Ĕлĕкхи ана çине-и? — тĕлĕнчĕ Иркка.

— Ĕлĕкхи ана çине çав. Астăватăн пулĕ тĕлне?

— Астăватăп.

Варламăн кăмăлĕ ӳсĕрпе хăмла пек хăпартланса кайнă, вăл вара, хăй вăйне кăтартас тесе каппайланса, чиркӳ çĕрне иртерех сухалаттарса пăрахнă. Чиркӳ çĕрĕ вăйлă çил вăхăтĕнчи хумлă Атăл пек выртать. Варлам пĕтĕм тарçисене, кунăн тара тытнă çынсене пурне те çак çĕр çинче ĕçлеттерет: тимĕр катмаксемпе, йывăç чукмарсемпе пере-пере çĕр муклашкисене ваттарать. Çĕр нӳрлĕ пирки тусан вĕçмест, сывлăш янкăр уçă та таса кăвак тăрать, пăт та пат! туни кăна вĕçĕмсĕр илтĕнет. Варлам хăй, хĕрлĕ мăйне пăркаласа, çул хĕрринче пăхкаласа тăрать.

— Эй, эй! Тимухха! Вĕтĕрех туса хăвар, вĕтĕрех. Мĕскер ӳркенетĕн — кăшкăрса илет вăл, пĕр-пĕр тарçи катмакĕпе вăйсăртарах пенине курсан.

Йӳле кĕпине çил çинче вĕçтерсе чупса та, утса та васкаса килет Тихха, сывлăшне çавăраймасăр, хашкаса Варлам умне пырса тарать.

— Варлам хуçа, — терĕ вăл, ик аллине кăкăрĕ çумне тытса. — Варак шывĕ хĕрринчи çĕре сухалаççĕ...

— Сухалаççĕ? — тĕлĕнчĕ Варлам.

— Сухалаççĕ çав. Лаша çуккисем кĕреçесемпе чаваççĕ.

— Лаппипех-и?

— Çук, лаппипех мар. Харпăр хăй анине тупнă. Урасăр Ваçка йĕркелесе валеçсе пачĕ. Паян каçчен чармасан, сухаласа пĕтереççĕ. Лашаллисем лашасăррисене пулăшас теççĕ.

— Пулăшас теççĕ апла?

— Ямшăк Михали ĕнер каçхинех тухнă теççĕ, вăл хăйĕн çурпилĕкне сухаласа пĕтерчĕ те Наçтукăнне сухала пуçларĕ. Чарас пулать вĕсене, Варлам хуçа.

— Чарăпăр! Вĕсен вăрлăхĕ пур-и? Тен, вĕсем акма та пуçланă...

— Акма пуçлайман. Ыран мăкаçей тыррине валеçсе акас теççĕ, вăрлăхĕ ăçтан пултăр вĕсен!..

— Апла, мăкаçей кирлĕ пулчĕ-и? Эсĕ эппин киле кай-ха, михĕсем хатĕрле. Ăнлантăн-и?

— Ăнланмасăр... Ăнах чухлатпăр...

— Каях.

— Пурне те хатĕрлĕп...

Ирккан кăнтăрлахи апата кайма вăхăт çитрĕ. Чĕреспе уйран, хутаçласа пĕçернĕ çĕр улми илсе, Иркка уя тухрĕ.

Кăвак тӳпере тăрисем янăраса тăраççĕ. Чĕрĕ çĕр шăрши килет, çул хĕрринчи курăк ем-ешĕл, вăл тусанланма, урапа тикĕчĕпе вараланма ĕлкĕреймен-ха. Сывлăш ытла таса пирки вăрмансем, шывсем, улăхсем инçетренех курăнаççĕ. Хĕвел ачашшăн ăшăтать; çынсен пичĕсене хуратут çапса, вăштăр-вăштăр çил вĕрет. Васкамасăр, ним çинчен те шухăшламасăр утнă чух тĕнче ытла та лайăх. Анчах Иркка васкать: унăн хăвăртрах ашшĕне апат çитермелле, хăй юратнă Варак шывне курмалла.

Утсан-утсан, вăл чиркӳ çĕрĕ патне çитрĕ. Чиркӳ çĕрĕ çинче ĕçлекенсем апата ларман-ха, вĕсем валли апат та илсе килмен.

— Миçе çын-ши кунта? — шухăшларĕ те Иркка шутла пуçларĕ. Вăтăра çитрĕ — çынсем тата нумай. Текех тăма аван мар тесе, вăл шутлама чарăнчĕ. Мĕншĕн тесен утса шутласан уйрана тăкса яма та пулать. Утать хĕрача çулпа, чиркӳ çĕрĕ çумĕпе, çĕр муклашкисене катмакпа перекен çынсене пăхать. Кунта Варлам тарçисемпе хутăш кунăн тытнă çынсем нумай. Ĕçлекенсен пурин те хул айĕсем, тарпа йĕпенсе, пысăк çаврашкасем пек курăнаççĕ, çурăмĕсем хуп-хура. Акă çул хĕрринче Руза, Шерхулла арăмĕ, катмакпа çапнă май ун сарлака сарафанĕ лăс-лăс силленет, çивĕт вĕçне янă кĕмĕл укçасем чăнкăртатаççĕ. Хăй вăл хăрах куçлă. Юхса тухнă куçĕн лакăмĕ хура. Ун пĕтĕм пичĕ тарланă, тарĕ, сăмса вĕçне пуçтарăнса, унталла-кунталла сирпĕнсе анать. Ку хĕрарăмăн çурăмĕ кăна мар, хулпуççийĕсем те, кăкăрĕ те тарласа йĕпеннĕ. Вăл тарлă питне шăлса илмесĕр, пĕр канмасăр катмакпа перет, — Варлам çавăнтах çăхан пек пурне те сăнаса тăрать-çке.

Чиркӳ çĕрĕ патĕнчен иртсен, çул тăвалла кайрĕ. Пĕр çухрăм пек утсан, çул пăрăнчĕ те анаталла ана пуçларĕ. Кунта Варак шывĕ йăлтăртатса выртни курăнать, унăн икĕ айккипе пустав пек хура çĕр выртать. Иркка чарăнсах пăхрĕ: шывăн леш енче хутора тухнă пуянсен тарçисем суха тăваççĕ, ку айккинче пысăк хура çĕр лаптăкне, кăткă пек, çын çăланнă. Пăхсан-пăхсан, Иркка хайсен хура лашине палласа илчĕ, акă, ашшĕне те уйăрчĕ. Кунта хăшĕ-пĕри апат çисе ларать. Пурте сăмах хушаççĕ, кĕрлеççĕ, кулаççĕ. Иркка ашшĕ патне пычĕ.

— Вăхăтра килтĕн, хĕрĕм. Хырăм выçрĕ, лашана та кантарас пулать, — терĕ Макçи, лашине тăварса. — Ме, çерем çинче çитер-ха, чари епле хухнă. Кай, шыв хĕрринче лаша чĕпĕтмелĕх курăк пур. Асту, эпĕ каламасăр ан шăвар.

— Юрать, — терĕ Иркка.

Çыран хĕрринче курăк самаях ашкăрнă, ем-ешĕл. Лаша тăп чарăнса тăчĕ те сĕткенлĕ курăка кăмăрт-кăмăрт турта пуçларĕ. Лаша савăннине кура, Иркка та савăнать, вăл, куçне хĕссе куçкĕски пек йăлтăртатакан шыв çине пăхать. Ун шухăшĕсем малалла вĕçеççĕ. Тырă пулсан, вĕсем акă вырма килеççĕ, ун чухне шыв хуранпа ăшăтнă пек лĕп пулать, Иркка шыва кĕрет те леш енне ишсе каçать... Çерем çине татах та лаша çитерме пычĕç.

— Сухаласса сухаларăмăр, Варлам туртса илмесен юрĕччĕ, — терĕ кăвак лаша çавăтса пынă Уçăп.

— Ан шиклен, Уçка, самана пирĕн майлă çаврăнатех.. Ку анасем ĕлĕкрен пирĕн пулнă, — терĕ пĕрле утаканĕ.

— Тен, хамăртах юлĕ, анчах мĕнпе шуратăпăр? Вăрлăх çук...

— Мăкаçей мĕне? Ыранах уçтарăпăр та вăрлăхлăх валеçĕпĕр.

— Мăкаçейсĕр ĕç тухмĕ çав...

Малалла Иркка илтеймерĕ, вăл хăй шухăшĕпе пĕрле вĕçсе кайрĕ...

Каç пуличчен ĕçлерĕ халăх. Лашаллисем, хăйсенне сухаласа пĕтерсен, хресчен пусси ула-чăла ан пултăр тесе, кĕреçесемпе чавакансене пулăшрĕç. Пурте пухăнса:

— Турă пулăштăр ĕнтĕ хамăр анасене хамăрах акса хăварма, — тесе сăхсăхрĕç те васкаса ялалла утрĕç. Тĕттĕмре лашасем те, çынсем те такăнаççĕ.

— Варлам тарçисем ĕçлесе пĕтернĕ пулас? — терĕ Ямшăк Михали.

— Пĕтернĕ пек... — илтĕнчĕç сасăсем.

— Ыран Лапка çине каять пулĕ?

— Тен, Варак патĕнчи пирĕн çĕре те аса илĕ?

— Ăна вăл паян та аса илнĕ пулмалла...

— Темшĕн пымарĕ тата?..

— Халăхран шикленчĕ пулмалла.

— Вĕсем пырсан мĕн чухлĕ юн юхĕччĕ — турă çырлахах!

Çапла калаçса халăх яла çитрĕ. Килтисем вĕсене каçхи апат çиме кĕтсе хăйă çутнă. Лашисене тăварса вырнаçтарса каçхи апат çисен, йывăр ыйха путрĕ ĕçре ĕшеннĕ ял халăхĕ.

Тиххапа Варлам Люшши анчах ыйхăра мар: вĕсем, мăкаçей кĕлетне питĕрĕнсе, пӳлмери тырра михĕсене тултараççĕ.

— Миçе михĕ пулчĕ? — майĕпен ыйтрĕ Тихха.

— Хĕрĕх улттă, — çавăн пекех пăшăлтатса каларĕ Люшша.

— Кунта нумаях мар, çурринчен чылай катăлнă. Лашасене кӳлсе килмелле ĕнтĕ. Мĕскер тытăнса тăраççĕ-ши?..

— Килĕç-ха. Тултар хăвăртрах.

Пӳлмери халăх тырри ăшне пысăк ăскăч вăштик-вăштик кăна кĕрет, михĕ хыççăн михĕ тулса пырать, михĕ хыççăн михĕ çыхса пырать Люшша. Мĕнпур тырра михĕсене тултарнă тĕле çупа сĕрнĕ икĕ урапа кĕлет умне ним сас-чӳсĕр пырса тăчĕç. Лашисем хăмăр, тĕттĕмре курăнмаççĕ. Пĕр лав çинче Малля ларать, теприн çине Варлам хуçа хăй ларнă.

Михĕсене урапасем çине ним шавсăр тиесе, тăкăрлăкпа малтан уй урлă аслă çул çине тухрĕç, тавран кайса, Варламăн тырă ампарĕ патне çитсе тăчĕç.

— Атте, пĕр-пĕр выçă çăвар йĕрлесе тупсан? — терĕ Малля.

— Ман пӳлмесенче ахалех тырă нумай, мăкаçейре выртнă тырра паллă туман, — терĕ ашшĕ.

Малля, пилĕк пăтлă михĕсене çурăмĕ çине арçынла хурса, урапа çинчен ампара çĕклерĕ, ашшĕ вара çыххисене салтса пӳлмене ячĕ. Ку икĕ урапана пушатсан, вĕсем каллех мăкаçей патнелле кайрĕç. Уйăх тухма ĕлкĕриччен мăкаçей тырри пĕтĕмпех Варлам ампарне куçрĕ.

Тихха хăй ĕçне пĕлет. Чĕркĕпе тырă илсе тухрĕ те, çул çине пĕчĕккĕн-пĕчĕккĕн юхтарса, Ямшăк Михали патнелле утрĕ. Хапхи тĕлне çитсен, чĕрки тĕпĕнче юлнă тыррине килкартинелле сапрĕ.

Хĕвел тухрĕ, ял вăранчĕ, шыв ăсма анакан хĕрарăмсем урам варринче кĕрлесе тăраççĕ.

— Мĕнле тырă ку?

— Ăçталла каять ку йĕр?

— Ара, мĕскерле ку, михĕ юхса пынă-ши?

Тĕлĕнсе тăракан хĕрарăмсем патне урлă урамран Варлампа хуторти тăватă пуян тата староста Сутанасăр Палюк тухрĕ.

■ Страницăсем: 1... 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 ... 22

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... »
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: