Сурăх


Сурăхсем


Пĕр ир Шăши шăтăкран тухнă та

Чупкаласа çӳрет сулхăнта.

Ăна курах каять кĕтӳри ват Сурăх.

 

— Хӳри çине пус, ан кăшкăр урăх! —

Тесе кун патне чупаççĕ лешĕсем.

 

Ват Сурăх Шăшине вĕçертсе ямарĕ,

Акă кĕтӳ пăлханма пуçларĕ.

Пурте Шăши курма чупаççĕ,

Тĕрткеленеççĕ, пĕр-пĕрне чышаççĕ.

— Хуллен! — тет ват Сурăх.

— Ма пит тăрăнатăр?

Ан тĕртĕр мана, Шăшине тартатăр!

— Пучах касаканни мар-и ку? Пăхăр-ха! —

Тет пĕри.

— Çавă, çавă! — тет тепри. —

Çак ĕнтĕ картари выльăха

Пучахсăр улăм çитерет,

Вăл темле сăтăр тума та ĕлкĕрет.

Çавăншăн ăна

Хĕнес пулать кăна!..

Пурте килĕшеççĕ унпала.

Тилĕ тус килсе тухать, калать:

— Тăвансем! — тет йăвашшăн, —

Итлĕр, эп сире çакна каласшăн:

Йывăр ĕç мар вăл Шăшине хĕнесси,

Анчах кама пулĕ-ха ун усси?

Шăшине ăса кӳртеймĕр хĕнесе,

Улăмпа хăварăр çеç витсе...

Лешсем чупсах ĕçле пуçлаççĕ,

Шăши çине купаланă улăмне

Малалла

Ачалăхри пĕр кун


Паян савăнăç! Манран аслăраххисен канмалли кун. Вĕсен шкула каймалла мар. Муççей, Волоть тата Куçма, эпĕ малтан Вăрăм шывĕн тепĕр енне кайса килтĕмĕр. Пĕçмен çырми хĕрринче ыраш кĕпçи татса çирĕмĕр. Тутана лектерме юраманскер йăлт пăсса пĕтерет. Ăш-чик тӳсет. Таврăнтăмăр. Пукла выляса илтĕмĕр. Кустăрмалла тупăшрăмăр. Йыш хушăнсах пычĕ. Мечĕкпе выляма пикентĕмĕр. Шупкарах сăнлă сăранпа сырнă. Ăшĕнче те каучук, те урăххи — лайăх çапсан таçтах ыткăнать.

Мечĕкĕ хамăнах-ха. Анчах кам ăсталанă, пирĕн киле мĕнле килсе лекнĕ — калаймастăп.

Пĕрисен çапмалла. Сыхлакансен çăмхана çĕре ӳкиччен е тытмалла, е çапса таракансенчен пĕрне персе тивертмелле. Вара çапаканнисем пулаççĕ.

Ĕнер çумăр лӳшкерĕ, аслати кĕмсĕртетрĕ. Паян — хĕвеллĕ. Çул çинчи пĕр шит хулăнăш тусан пусăрăннă кăна. Кĕрсе кайсан пурпĕрех çĕкленет. Урамăн пĕр енĕ тип-тикĕс, сысна курăкĕ ем-ешĕл. Çавăн тăрăх чупатпăр.

Мана çапма черет виççĕмĕш хут çитрĕ. Хатĕрлентĕм — пирĕн киле салтакăнни пек карттус тăхăннă çын кĕрсе кайнине асăрхарăм. Кам-ши? Калиткене те, пӳрт алăкне те нихăçан та питĕрсе тăмастпар та — ал туйине пăрахрăм, киле чупрăм. Картишĕнчи Улай каçса кайса вĕрет. Пӳрте кĕтĕм. Арçын тĕпеле çитнĕ. Сăран сумкине хăйĕн умне çавăрнă, хутсем кăларнă. Вĕсене пĕр чĕнмесĕр пăхать.

Малалла

Икерчĕ


Ӳнерçĕ Сурăх ӳкерет ӳкерчĕк,

Ик-виçĕ кун ĕçлет пит тăрăшса.

Ӳкерчĕкĕ çинче: çап-çаврака икерчĕ

Кăмакара пиçет пăс кăларса.

Ĕç вĕçленсен, сăрсем кăштах кушсассăн,

Сĕвĕнтерсе хурать хапха çумне.

Чĕнсе илет пăхса хак партарасшăн

Кил картинчи мĕнпур чĕрчунсене.

Пыраççĕ чĕннисем. Пăхса тăраççĕ.

Шыв сыпнă пек, чĕнмеççĕ пĕр сăмах.

Хакне пама вĕсем, тен, чухлаймаççĕ:

Ӳкерчĕкре — курман-илтмен çăтмах.

Юлашкинчен калать сыхлавçă Йытă:

«Ӳкерчĕкĕ аван, илемлĕ. Пур çĕнни.

Анчах та эп санран ыйтасшăн хыттăн,

Чăн-чăн икерчĕ эс ху çинĕ-и?»

 

Ӳнерçĕ Сурăх лаш усать пуçне.

Ун айăп çук. Тăвать вăл хушнине.