Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Нăрик, нăрик, Нăркки тус —

Вăрман тарах вăл утать,

Симĕс курăк вăл татать,

Кунтăка вăл тултарать,

Унтан киле чуптарать.

Ман çуралнă çĕрĕм-шывăм,

Чунăм савнă Чăваш ен,

Яланах эс ырă, сывă,

Эп юрлатăп сан çинчен.

Сан ятна эп асăнатăп

Хăть хăçан та юратса.

Эп кирек ăçта кайсан та —

Эс тăратăн вăй парса.

Эпĕ кайрăм Турцие те,

Грецие те Сирие —

Эп санпа çунса хĕмлентĕм,

Эсĕ пултăн чĕрере.

Яланхи пек — эс шăпаччĕ,

Манăн çутă çăлтăрччĕ.

Çавăнпа эп тунсăх марччĕ

Çак инçет çĕршывсенче.

Сан тӳпӳ таса та тăрă,

Тăнăç пурнăç çĕр çинче —

Çакăншăн эп çунса тăрăп

Хам кун-çул вĕçлениччен.

Çамрăксем пит тăрăшаççĕ

Пур ĕçре, вĕренӳре —

Халь сана тупа тăваççĕ

Юратса чун-чĕререн.

Ырă тĕслĕх: тăнĕ-ăсĕ

Ват çынсен — çамрăксене.

Çирĕп пултăр лайăх тăсăм,

Эп мухтатăп кашнине.

Ман çуралнă çĕрĕм-шывăм,

Чунăм савнă Чăваш ен,

Яланах пул ырă, сывă,

Эп юрлатăп сан çинчен.

Каллех ума тухать ман ялăм,

Мана та вăл нихçан манмасть.

Ялан эс маншăн çывăх, хаклă,

Эс ăшăтатăн чунăма.

Мĕнле пурнан, çуралнă енĕм?

Тавах сире, уйсем-хирсем,

Эсир мана телей пилленĕ,

Кунта çын пултăм вăй илсе.

Сар тулă юхрĕ хумлăн-хумлăн,

Хирпе утатăп савăнса.

Пучах мана халь сума сунăн

Салам, салам тет пуç тайса.

Çак ĕç питĕ вăрах вăхăта тăсăлса пычĕ. Малтанах Пашка çумăр витĕр, амăшĕпе пĕрле, çулнă çарансем тăрăх, вăрманти сукмаксемпе пычĕ, унăн атти çумне саралса кайнă çулçăсем çыпçăнчĕç. Вĕсем тул çутăличченех утрĕç. Унтан вăл, икĕ сехете яхăн, тĕттĕм çенĕхре алăк уçасса кĕтсе тăчĕ. Çенĕхре те тулти пекех сивĕ, нӳрĕ. Кас-кас çил вĕрнĕ чухне, çумăр тумламĕсем те сирпĕне-сирпĕне кĕреççĕ. Çенĕхе халăх лăк тулсан, хĕсĕнсе ларнă Пашка пулă шăрши кĕрекен такамăн тăлăпĕ çумне таянчĕ те, кăтăш пулчĕ. Акă, алăка питĕрнĕ кĕлене илчĕç. Алăк яр уçăлса кайрĕ те Пашкăпа амăшĕ приемнăйне кĕчĕç. Кунта каллех нумай кĕтмелле пулчĕ. Чирлĕ çынсем пурте тенкелсем çинче пĕр хускалмасăр шăп лараççĕ. Пашка вĕсене пăхса ларчĕ. Кунта вăл питĕ кулăшла, тĕлĕнмелле япаласем курчĕ пулин те, нимĕн те шарламарĕ. Приемнăя хăрах ура çинче сиксе кĕрекен уксах ачана курсан, Пашкăн хăйĕн те çавăн пек сикесси килчĕ. Пашка, хăйĕн çăварне аллипе хупласа кулса илчĕ те, амăшне чавсинчен тĕртрĕ:

— Анне, пăх-ха, çерçи!

— Ан шарла, ывăлăм, ан шарла! — терĕ амăшĕ.

Пĕчĕк чӳречерен, çывăрса тăранайман фельдшер курăнса кайрĕ.

Малалла

Ка-ач, ка-ач качакин

Лăпăс-лăпăс сухалĕ,

Шĕп-шĕвĕркке мăйраки,

Кăкарам-и хурăнтан,

Кăшт ятлам-и хушăран:

— Çиме çи те çиессе,

Пăрах эсĕ сикессе,

Йывăçсене ан кăшла,

Ан хуç манăн кăмăла!

Тăван чĕлхем — чăваш чĕлхи,

Вăл ĕлĕкхи те, вăл хальхи,

Асаттесем унпа калаçнă.

Тăван чĕлхем — чăваш чĕлхи,

Вăл нимĕнрен те чи пахи.

Тавлашнă унпала, çураçнă.

Тăван чĕлхем — чăваш чĕлхи,

Чĕре юрри, хайлав юххи,

Ман юнăм та ман тус-юлташăм.

Тăван чĕлхем — чăваш чĕлхи,

Чăваш эрешĕ те тĕрри.

Унра пурнать чăваш малашĕ.

Тăван чĕлхем — чăваш чĕлхи,

Çирĕплетет вăл пĕрлĕхе.

Вăл ĕмĕр-ĕмĕрех упрантăр.

Тăван чĕлхем — чăваш чĕлхи,

Хушса пырса хĕрӳлĕхе,

Чăваш вăрманĕ пек хунатăр!

Шур тумлă сад, ăна эп юрататăп,

Çĕр мамăк евĕр çеçкере ларнишĕн,

Саркайăксен ытарайми юрришĕн,

Кайран нар питлĕ панулми панишĕн.

Çу кунĕнчи сада эп юрататăп

Вăл кĕмĕл сывлăмпа йăл çуталнишĕн,

Пур йывăç пăшăл-пăшăл калаçнишĕн,

Чун-чĕрене патвар çунат панишĕн.

Çапла, çапла сада эп юрататăп

Вăл шăпчăксен юррисемпе тулнишĕн,

Унта ыр шăршă ӳсĕртсе янишĕн,

Мана савни пит хыттăн чуп тунишĕн.

Кĕрхи сада ытла та юрататăп

Кĕрхи кунра эп тĕнчене килнишĕн,

Улмуççисем улмисемпе ларнишĕн,

Çумрах сырлан сар ылтăн пек çиçнишĕн.

Эп ĕçсĕр пурăнмастăп, пурпĕрех

Çусамччĕ тетĕп çумăр вăйлăрах!..

Пурнатăп шăп, тĕлĕнтермĕшсĕрех,

Йăмра вулли çеç çаптăр хытăрах.

Çапла-тăр, чечексем, тĕссем çинче,

Çӳлте, илемлĕх ĕмĕр пурăнать.

Хăруш çил-тăвăл тухĕ пĕринче —

Кăваклăх систермесĕр арканать.

Шур тĕс — ачалăха асилтерен

Тăван кил патнелле пыран çул пек.

Кăваклăхра çĕтсе эп çӳресен,

Поэзи евĕр, çул чĕнет халь тек.

Пурнатăп эп ялан хаваслăхра,

Пурнатăп эп сӳнми чăвашлăхра,

Пиншер-пин юрăллă çĕршывăмра,

Пиншер-пин тĕрĕллĕ Чăвашстанра.

Лидия Алексеевна Ковалюк-Антипова Патăръел районĕнчи Алманчă ялĕнче çуралнă. Вăл Алманчăри вăтам шкулта вĕреннĕ, Чăваш Патшалăх университечĕн историпе филологи факультетĕнчен вĕренсе тухнă. Л.Ковалюк Патăръел районĕнчи ВЛКСМ райкомĕнче шкул пайĕн заведующийĕнче ĕçленĕ, çичĕ çула яхăн республикăри шкулсенче ачасене чăваш чĕлхипе литератури вĕрентнĕ, çичĕ çула яхăн хулари çамрăксен общежитийĕнче воспитательте тăрăшнă. Нумай çул хушши Республикăри кĕнеке юратакансен обществине ертсе пырать.

Лидия Ковалюк Раççей Журналистсен союзĕн тата Раççей Писателĕсен союзĕн членĕ.

Çыравçăн малтанхи сăввисемпе калавĕсем саккăрмĕш класра вĕреннĕ чухнех шкулти стена хаçатĕнче пичетленнĕ, ун хыççăн районти «Авангард» хаçатра, республикăри хаçат-журналта кун çути курнă, халĕ те тăтăшах пичетленсе пыраççĕ.

Унăн халиччен «Ырă кун», «Тавах, ачам», «Çурхи вăй», «Шурă акăш» кĕнекисем тухнă.

Вĕсене вулакансем те, критиксем те ăшшăн йышăнчĕç. Ун хайлавĕсем пирки Порфирий Афанасьев, Ваçлей Игнатьев, Юрий Айдаш, Вениамин Тимаков, Иван Чермаков ырă сăмах каларĕç, Чăваш Патшалăх университечĕн студенчĕсем диплом ĕçĕсем çырчĕç.

Малалла

— Чи-чи кăсăя, кăсăя,

Шыв кӳрсемччĕ, кăсăя.

— Эп хăратăп кашкăртан,

Эп хăратăп упаран.

— Шыв кӳрсемччĕ, кăсăя,

Кашкăр халĕ шурлăхра,

Упи кайнă сунара.